زبان

دکتر پرویز ورجاند در کتاب سرزمین قزوین می نویسند:این زبانها که در سرزمینی که میان رود ارس در شمال و سمنان و سنگسر در مشرق، و حدود ساوه و همدان در جنوب و مغرب گسترده است پراکنده اند با یکدیگر رابطه قوی دارندو اکثر آنها را میتوان از یک گروه بشمار آورد. از آنجا که سرزمین این زبانها در ماد قدیم قرار دارد و قواعد صوتی و دستوری آنها نیز منافی با آنچه از زبان مادها می دانیم نیست بجا خواهد بود اگر این زبانها را بعوض «تاتی» که نارساست و ظاهراً ترک زبانان مصطلح کرده اند «مادی» بخوانیم. خاصه آنکه در تاریخ ایران دلیلی در دست نیست که «تات زبانها»ی این نواحی از محل دیگری باین سرزمین کوچ کرده باشند. و تردید نیست که لهجه های ایرانی این نواحی، بجز فارسی و کردی، بازمانده لهجه های مادهاست که تاکنون در نواحی دور افتاده و در پناه کوهستانها و یا در میان گروههائی که نیرو و استقلال فطری بیشتری داشته اند دوام یافته است.

در ادامه ایشان به ذکر سه دسته از این زبانها می پردازند که دسته سوم را اینگونه توضیح می دهند:
نوع سوم زبانی است که برخی از دهات کوهپایه و از جمله رزه جرد بآن گفتگو میکنند. در زبان رزه جرد بخلاف زبان پشائی که بآن نزدیک است جنس مشخص میشود، ولی فقط در مورد اشخاص.
در اسامی اشیاء و حیوانات تشخیص جنس از میان رفته است. اما نکته ای که زبان رزه جرد تازگی دارد اینست که جنس نه تنها در فعل و ضمیر سوم شخص (اگر ناظر انسان باشد) مشخص میشود، بلکه در دوم شخص هم جنس ظاهر میشود، یعنی علاوه بر «او» ، «تو» هم صورت جداگانه برای مؤنث دارد .
همچنین درین زبان، تا آنجا که اینجانب اطلاع دارم، مورد یگانه ای برای تشخیص جنس در فعل امر دیده میشود و آن در فعل رفتن است.